İş kazası, çalışanların işlerini yerine getirirken yaşadıkları en ciddi risklerden biridir. Her yıl binlerce çalışan, iş kazaları nedeniyle yaralanmakta veya kalıcı hasar görmektedir. Bu durum yalnızca sağlık açısından değil, aynı zamanda ekonomik ve hukuki açıdan da büyük sonuçlar doğurur. Bu nedenle iş kazası sonrasında sahip olduğunuz hakları bilmek, süreci doğru yönetmek açısından büyük önem taşır.
İş kazası sonrası yapılacak doğru adımlar, hem mağdurun hem de ailesinin sosyal güvenlik haklarını güvence altına alır. İşverenin sorumluluğu, sigorta kapsamı, dava süreci ve tazminat hakları ise bu sürecin temel taşlarını oluşturur. Bu yazıda, “İş kazası sonrası haklarınız nelerdir?” sorusuna kapsamlı bir yanıt bulacak, yasal süreçlerin tüm detaylarını öğreneceksiniz.
İş Kazası Nedir?
İş kazası, 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. maddesinde açıkça tanımlanmıştır. Buna göre iş kazası;
• Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
• İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle,
• Görevle başka bir yere gönderildiği sırada,
• Emziren kadın sigortalının süt izni sırasında,
• İşverence sağlanan bir taşıtla işe gidip gelirken meydana gelen ve sigortalıyı bedenen ya da ruhen zarara uğratan olaylardır.
Bu tanım, yalnızca üretim tesislerinde ya da fabrika ortamlarında yaşanan olayları kapsamaz. Ofis çalışanından saha elemanına, şoförden öğretmene kadar tüm çalışanlar için geçerlidir. Örneğin bir öğretmenin okul bahçesinde düşüp kolunu kırması, ya da bir kuryenin teslimat sırasında trafik kazası geçirmesi de iş kazası sayılır. Detaylı bilgi için “İş Kazası Nedir? Hukuki Yollar ve Tazminat Süreci” başlıklı makalemizi de inceleyebilirsiniz.
İş Kazasının Temel Unsurları
Bir olayın iş kazası sayılabilmesi için şu üç unsurun bir arada bulunması gerekir:
1. Sigortalı olma durumu: Olayın mağduru, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kapsamında sigortalı bir çalışan olmalıdır.
2. Olayın iş ile bağlantısı: Kazanın işin yürütümü sırasında veya işin gereği bir durum sebebiyle meydana gelmesi gerekir.
3. Zarar doğması: Kaza sonucunda çalışanda bedensel veya ruhsal bir zarar meydana gelmelidir.
Bu şartlardan herhangi biri eksikse, olay iş kazası olarak değerlendirilmeyebilir. Ancak uygulamada SGK ve yargı mercileri, genellikle çalışan lehine yorum yapmaktadır.
İş Kazası Sayılan Örnek Durumlar
• İşyerinde düşme, kesilme, elektrik çarpması gibi olaylar
• Görev sırasında trafik kazası geçirme
• İşverenin görevlendirdiği bir başka işyerine giderken kaza yaşanması
• İşyerinde kalp krizi veya beyin kanaması gibi sağlık olaylarının işle bağlantılı olarak gerçekleşmesi
Dolayısıyla, sadece fiziksel kazalar değil, işle bağlantılı tıbbi olaylar da bazı durumlarda iş kazası olarak değerlendirilebilir. İş kazaları hakkında detaylı bilgi sahibi olmak için web sitemizde yer alan telefon numaraları ve whatsapp hattı üzerinden uzman avukatlarımıza ulaşabilirsiniz.
İş Kazası Bildirimi Nasıl Yapılır?
İş kazası meydana geldiğinde yapılacak en önemli işlemlerden biri, kazanın doğru ve zamanında bildirilmesidir. Bildirimin eksik ya da geç yapılması, hem işveren hem de çalışan açısından ciddi sonuçlara yol açabilir.
Bildirim Süresi ve Sorumluluklar
İşverenin bildirimi:
5510 Sayılı Kanun’a göre işveren, iş kazasını en geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmek zorundadır. Bildirim, “İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirim Formu” aracılığıyla e-SGK sistemi üzerinden yapılır.
Çalışanın bildirimi:
Eğer işveren kazayı bildirmemişse, sigortalı çalışan kendisi de doğrudan SGK’ya başvurarak bildirimde bulunabilir. Ayrıca sağlık kuruluşuna yapılan başvurularda “iş kazası” ibaresi mutlaka belirtilmelidir.
Bildirimin Yapılmaması Halinde Ne Olur?
İş kazasının SGK’ya bildirilmemesi halinde, işveren için çeşitli yaptırımlar uygulanır:
• İdari para cezası: Bildirimi zamanında yapmayan işverenlere idari para cezası kesilir.
• Rücu davası riski: SGK, yaptığı tüm sağlık ve gelir ödemelerini işverenden rücu yoluyla geri isteyebilir.
• Ceza sorumluluğu: Kaza ölüm veya ağır yaralanma ile sonuçlanmışsa, işveren hakkında Taksirle Yaralama veya Taksirle Ölüme Sebebiyet Verme suçlarından ceza davası açılabilir.
Sağlık Kuruluşu ve SGK Süreci
Kaza sonrasında çalışan bir sağlık kuruluşuna başvurduğunda, kurum bu durumu SGK sistemine otomatik olarak bildirir. Ancak bu bildirim, işverenin yasal sorumluluğunu ortadan kaldırmaz. Ayrıca SGK, iş kazası olduğuna karar vermek için olayın detaylarını inceler ve gerektiğinde müfettiş görevlendirir.
İş Kazası Tutanağı
Her iş kazası için olay yeri tutanağı düzenlenmelidir. Bu tutanakta şu bilgiler yer alır:
• Kazanın tarihi, saati ve yeri
• Kazaya karışan kişilerin kimlik bilgileri
• Olayın nasıl meydana geldiği
• Görgü tanıklarının ifadeleri
Bu belge, ilerleyen süreçte hem SGK incelemesinde hem de olası dava süreçlerinde delil olarak kullanılacaktır.
İş Kazası Davası
İş kazası sonrası en çok merak edilen konulardan biri de iş kazası davası sürecidir. İş kazası sonucu yaralanan veya yaşamını yitiren çalışanın kendisi ya da yakınları, hem maddi hem manevi tazminat davası açma hakkına sahiptir.
İş Kazası Davasının Türleri
İş kazasıyla ilgili olarak açılabilecek başlıca dava türleri şunlardır:
1. Tazminat Davası: İşverenin kusuru varsa, çalışanın veya vefat durumunda yakınlarının uğradığı zararın karşılanması için açılır.
2. Ceza Davası: Kaza, işverenin ihmali ya da gerekli güvenlik önlemlerini almaması sonucu meydana geldiyse, savcılık resen soruşturma başlatır.
3. Rücu Davası: SGK, ödediği iş göremezlik gelirini veya sağlık giderlerini kusurlu işverene rücu edebilir.
Kimler Dava Açabilir?
• Kazaya uğrayan sigortalı işçi,
• İşçinin ölümü halinde eşi, çocukları, anne ve babası,
• Bazı durumlarda kardeşleri, maddi ve manevi tazminat davası açabilir.
Dava Açma Süresi
İş kazası davalarında genel zamanaşımı süresi 10 yıldır. Ancak ölüm veya yaralanma sonucu ceza davası açılmışsa, ceza davasının zamanaşımı süresi esas alınır. Bu da genellikle 15 ila 20 yıl arasında değişebilir.
Maddi ve Manevi Tazminat Hakları
• Maddi Tazminat: Çalışanın uğradığı gelir kaybı, tedavi masrafları, sürekli iş göremezlik durumu ve destekten yoksun kalan yakınların zararı hesaplanır.
• Manevi Tazminat: Kaza nedeniyle yaşanan acı, elem ve psikolojik yıpranma dikkate alınır. Hakim, olayın ağırlığına göre uygun bir miktara hükmeder.
Kusur Oranı ve Tazminat Miktarı
Mahkeme, bilirkişi incelemesi yaparak hem işverenin hem de çalışanın kusur oranını belirler.
Örneğin:
• İşverenin gerekli iş güvenliği önlemlerini almaması,
• Çalışanın uyarılara rağmen dikkatsiz davranması,
• Ekipman yetersizliği veya eğitimsizlik gibi unsurlar dikkate alınır.
Tazminat miktarı, çalışanın maaşı, yaşına, iş gücü kaybı oranına ve kusur durumuna göre belirlenir.
İş Kazası Davasında Avukat Desteği
İş kazası davaları teknik, tıbbi ve hukuki yönleriyle oldukça karmaşık dosyalardır. Bu nedenle iş kazası avukatı desteği almak, sürecin daha hızlı ve adil ilerlemesini sağlar. Avukat, SGK kayıtlarını inceler, bilirkişi raporlarını değerlendirir ve çalışanın tüm haklarını en üst düzeyde savunur.
İş Kazası Sonrası SGK Hakları
Bir iş kazası meydana geldiğinde SGK tarafından sağlanan temel haklar şunlardır:
• Geçici iş göremezlik ödeneği (rapor parası)
• Sürekli iş göremezlik geliri
• Ölüm geliri
• Cenaze yardımı
• Sağlık giderlerinin karşılanması
Örneğin, çalışanın iş göremezlik oranı %40 olarak belirlenirse, sürekli iş göremezlik geliri bağlanabilir. Ölüm halinde ise hak sahiplerine (eş, çocuk, anne, baba) ölüm geliri ödenir.
İş kazası, hem fiziksel hem de hukuki açıdan oldukça ağır sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle kazanın ardından yapılacak her adım dikkatle atılmalıdır.
• Kaza anında tutanak tutulmalı,
• SGK’ya süresi içinde bildirim yapılmalı,
• Gerekirse hukuki destek alınmalıdır.
Unutmayın, iş kazası mağduru çalışanların sosyal güvenlik ve tazminat hakları yasal olarak güvence altındadır. İşverenin kusuru veya ihmalinin bulunması durumunda, hem maddi hem manevi tazminat talep etmek mümkündür.
Doğru adımlarla ilerleyen bir süreç, mağduriyetinizi en aza indirir ve adaletin yerini bulmasını sağlar. Web sitemizin iletişim bölümü üzerinden hukuk büromuza ulaşarak iş kazaları hakkında tüm sorularınıza cevap bulabilirsiniz.
paylaş
twittle
paylaş
paylaş
